Czeska świąteczna chałka (cz. Vánočka)
- #Boże Narodzenie
- #pieczywo
- #migdały
- #kandyzowane cytrusy
- #ciasto drożdżowe
- #rodzynki
- #kuchnia czeska
Kategoria: Dania klasyczne, Kuchnia czeska, Boże Narodzenie, Wyroby piekarnicze
O CZESKIEJ ŚWIĄTECZNEJ CHAŁCE
„Vánočka” to czeski świąteczny wypiek, który nie ma nic wspólnego z imieniem Vania, a jest bożonarodzeniowym tradycyjnym czeskim pieczywem i dosłownie z języka czeskiego oznacza „bożonarodzeniówkę”, czy jakoś tak. W języku czeskim Boże Narodzenie nazywa się Vánoce, a pachnąca drożdżowa chałka, którą piecze się na to święto, to nic innego jak „vánočka” z akcentem na pierwszą sylabę. A jest to tak stary wypiek, że pierwsze wzmianki o nim pochodzą z 1400 roku, w „Traktacie wigilijnym” benedyktyńskiego mnicha Jana z Goleszowa. Zgodnie z jego interpretacją taka pleciona chałka symbolizuje małego Jezusa owiniętego w sukno. Ten wypiek często pojawia się w późniejszych źródłach i wiąże się z nim wiele przesądów i wierzeń. Jednym z nich jest to, że tylko najzdolniejsi rzemieślnicy potrafią upiec „vánočkę” i trzeba to robić po cichu, w białym fartuchu. Ważne, żeby pracując z ciastem, myśleć tylko o tym, co dobre i drogie sercu. Ponadto, gdy uformuje się już „vánočkę” z 9 kawałków ciasta (to też jest ważne, ponieważ taka liczba według wierzeń przynosi szczęście), piekarz lub gospodyni powinni podskakiwać, aby chałka lepiej wyrosła. Ze swojej strony powiem Wam, że nie ma co podskakiwać :-), a wystarczy użyć wysokiej jakości drożdży i ciasto urośnie prawidłowo nawet w chłodnej kuchni.
TECHNICZNE SZCZEGÓŁY WYPIEKANIA CZESKIEJ CHAŁKI
Przygotowanie chałki „vánočka” ma swoje niuanse i nie bez powodu Czesi uważają, że mogą ją upiec tylko najbardziej doświadczone gospodynie, ale zapewniam was, że dzięki moim instrukcjom nawet nowicjusz może upiec to wyjątkowe świąteczne ciasto. Co jest więc najważniejsze:
- Niezwykle ważne, aby dobrze wyrobić ciasto. Jeśli robi się to ręcznie, wtedy powinno to zająć nawet do 20 minut. Ciasto, bez dodatku mąki, trzeba wybierać do momentu, aż przestanie się do wszystkiego kleić i stanie się elastyczne oraz jednorodne. Uwierzcie mi, że jest to możliwe, ale ugniatanie zajmuje dużo czasu. Jest to gwarancją tego, że zapleciona chałka nie odkształci się i zachowa swój kształt. I w ogóle ciasto będzie w takim stanie, że będzie je można zaplatać i nie będzie się rwać.
- Aby cała konstrukcja z 3 oddzielnych warkoczy ułożonych jeden na drugim trzymała się zarówno podczas wzrostu, jak i podczas pieczenia, trzeba wspomóc się drewnianymi szpikulcami. Ciasto trzeba nakłuć w kilku miejscach, aby górny warkocz leżał płasko na wierzchu. W ten sposób należy upiec chałkę i wyjąć szpikulce dopiero po upieczeniu.
- I ostatnia uwaga. Po uformowaniu „vánočki” nie należy podskakiwać, żeby chałka wyrosła, ale cierpliwie czekać, aż pleciona bułka podwoi swoją objętość. Zajmie to dobrą godzinę lub nieco dłużej. Jeśli nie pozwoli się chałce prawidłowo wyrosnąć, wtedy istnieje bardzo duże ryzyko, że wypiek popęka podczas pieczenia.
Życzę wam pulchnej i smacznej „vánočki” oraz spokojnych i wesołych świąt!
PRZYGOTOWANIE CZESKIEJ ŚWIĄTECZNEJ CHAŁKI:
Składniki
- 500 g mąki
- 120 g cukru
- 120 g masła, rozpuścić
- 250 ml mleka
- 1 jajko
- 25 g świeżych drożdży
- ¼ łyżeczki soli
- Wierzchnia skórka z 1. cytryny, drobno zetrzeć
- 50 g rodzynek
- 50 g kandyzowanych pomarańczy
- 50 g posiekanych migdałów
Dodatkowo:
- 1 jajko do posmarowania chałki
- Masło do posmarowania chałki
- Cukier puder do posypania
1) W głębokiej misce lub czaszy miksera planetarnego wymieszać mleko z drożdżami. Mieszać, aż drożdże całkowicie się rozpuszczą.
2) Dodać mąkę, jajko, cukier, skórkę, sól i roztopione, nieco wystudzone masło. Zagnieść miękkie, elastyczne ciasto. Wyrabiać 7-8 minut w mikserze planetarnym, 15-18 minut rękoma lub do momentu, aż lepkie ciasto przestanie kleić się do ścianek miski.
3) Miskę z ciastem przykryć lekko wilgotną ściereczką i odstawić do wyrośnięcia na 1,5-2 godziny, aż ciasto podwoi swoją objętość.
4) Podczas gdy ciasto fermentuje rodzynki zalać wrzątkiem, odstawić na 5 minut, odcedzić i pozostawić, obeschnąć na sicie.
5) Wyrośnięte ciasto zagnieść, dodać rodzynki i migdały oraz kandyzowane owoce. Wszystko razem zagnieść i przełożyć na blat posypany mąką. Pozostawić ciasto na 10 minut.
6) Następnie ciasto podzielić na 9 mniej więcej równych części.
Z każdej części skręcić wałek o długości około 30 cm.
7) Następnie oddzielić 4 wałki, spleść z nich warkocz i przełożyć na blachę wyłożoną pergaminem i posmarować roztrzepanym jajkiem.
Następnie wziąć kolejne 3 wałki i upleść z nich nieco cieńszy warkocz oraz wyłożyć go na poprzednim i posmarować w ten sam sposób jajkiem.
8) Następnie zapleść pozostałe 2 wałki w warkocz i umieścić go na gotowych warkoczach.
Aby cała konstrukcja z warkoczy się trzymała, chałkę trzeba nakłuć w kilku miejscach drewnianymi szpikulcami i pozostawić tak do wyrośnięcia.
9) Bardzo ostrożnie przykryć chałkę czystą ściereczką i pozostawić do wyrośnięcia na 45-60 minut (w zależności od temperatury w pomieszczeniu), aż prawie podwoi swoją objętość.
10) 15 minut przed pieczeniem rozgrzać piekarnik do 180ᵒС.
11) Całą powierzchnię chałki posmarować jajkiem i wstawić do nagrzanego piekarnika.
12) Czeską świąteczną chałkę piec przez 10 minut. Następnie nie otwierając piekarnika, zmniejszyć temperaturę do 160ᵒС i piec jeszcze przez 35-40 minut. Chałka powinna dobrze się zarumienić i upiec.
13) Upieczoną chałkę wyjąć z piekarnika i wyjąć drewniane szpikulce. Pozostawić przez 15 minut, aby nieco ostygła.
14) Powierzchnię chałki posmarować miękkim masłem i od razu posypać cukrem pudrem.
Pozostawić do prawie całkowitego ostygnięcia i można podawać.
Smacznego!
Pulla
27 lutego 2016
Zawijaniec z twarogiem
19 marca 2021
Drożdżowy wianek z daktylami i pomarańczą
1 grudnia 2021
