Karp po żydowsku
Kategoria: Kuchnia żydowska, Kuchnia polska, Specjalna okazja, Boże Narodzenie, Ryby słodkowodne
Polski karp po żydowsku to potrawa pochodząca z tych czasów, gdy na terytorium Polski mieszkało wielu Żydów i kuchnie obu narodów się zasymilowały. Dlaczego akurat polski karp po żydowsku, ano dlatego, że Żydzi licznie zamieszkiwali różne kraje Europy i świata, co zaowocowało tym, że na przykład niemieccy Żydzi pod nazwą karp po żydowsku znali zupełnie inną potrawę niż Żydzi na Litwie, a jeszcze inną na Ukrainie. Nawet w samej Polsce pod tą nazwą można znaleźć dwie różne potrawy. Pierwsza jest taka jak poniższy przepis, a druga to karp w galarecie. Obecnie w Polsce i ogólnie w Europie mieszka nie tak dużo Żydów, jak miało to miejsce przed II wojną światową, ale potrawy z tego okresu są przyrządzane w dzisiejszych czasach. Karpia po żydowsku można zaliczyć do jednego z najbardziej popularnych dań świątecznych w Polsce, które jest przyrządzane przez polskich katolików. Tradycyjnie w wigilię świąt Bożego Narodzenia podaje się jedynie dania postne. W Polsce dania postne to po prostu dania bezmięsne natomiast na Ukrainie do produktów postnych nie wchodzą także wszystkie składniki pochodzenia zwierzęcego takie jak masło, mleko, jajka, ale ryba już tak. Karp przyrządzony w tej czy innej postaci, często po prostu smażony, jest najważniejszą potrawą na polskim wigilijnym stole. W Polsce nawet kutię nie wszyscy przygotowują na święta, ale jaka może być wigilia bez karpia?
W jaki sposób przygotować karpia czy w sosie z przyprawami, czy też w galarecie nawet nie zastanawiałam się dwa razy, ponieważ w zasadzie nie lubię żadnych potraw w galarecie a tym bardziej ryb.
Przyznaję, że samego karpia nie za bardzo lubię ze względu na jego specyficzny posmak mułu. Jest to powód, dlaczego na stronie nie ma potraw z karpia. Nawet marynowanie w soku z cytryny lub namaczanie nie za bardzo pomaga, a jedynie zmniejsza intensywność tego posmaku, ale nie usuwa go całkowicie. Inna sprawa to karp marynowany w soku z cytryny, a następnie przygotowany w cebulowo-piwnym sosie z przyprawami. Taki sos z przyprawami i rodzynkami wspaniale dopełnia i maskuje ten mało przyjemny posmak mułu, który pozostaje nawet po marynowaniu.
Tradycyjnie w Polsce karpia po żydowsku przygotowuje się nieco inaczej. Przede wszystkim rybę dzieli się na porcje, następnie gotuje się w wywarze, a sos robi się oddzielnie. I tak naprawdę podaje się ugotowanego karpia w sosie z przyprawami. Nie mogłam się oprzeć, żeby nie udoskonalić tej potrawy.
Oczywiście, jeśli macie dużego karpia lub przygotowujecie ich kilka dla dużej rodziny, wtedy dobrze jest pokroić rybę na porcje w "dzwonki". Kluczowym krokiem w przygotowaniu tej ryby jest wstępne podsmażenie na dużym ogniu, aby wydobyć maksimum smaku, który można uzyskać jedynie po usmażeniu, ale nie do gotowości, a jedynie do utworzenia aromatycznej skórki. Dalej rybę piecze się pod sosem z przyprawami. Podczas pieczenia, sos się koncentruje i dobrze wnika w mięso, co jest o wiele lepsze niż proste polanie ryby sosem, a cebula w procesie pieczenia staje się smacznym dodatkiem do ryby. Czasami rybę po żydowsku pod sosem z przyprawami posypuje się płatkami z migdałów, ale nie jest to konieczne tylko opcjonalne.
Składniki
- 1 karp (1-1,5 kg), wypatroszyć i umyć
- Sok z 1 cytryny
- Sól do smaku
- Olej roślinny do smażenia
Na sos:
- 50 g masła
- 2 cebule, pokroić w pół pierścienie
- 1 łyżeczka cukru
- Szczypta soli
- 1/2 łyżeczki mielonego cynamonu
- 1/4 łyżeczki mielonych goździków
- 1/4 łyżeczki ziela angielskiego
- 80 g rodzynek
- 400 ml jasnego piwa bez goryczki
1) Karpia dobrze umyć pod zimną, bieżącą wodą i wysuszyć papierowym ręcznikiem. Zrobić 3-4 głębokie poprzeczne nacięcia po obu stronach ryby. Skropić sokiem z cytryny, nie zapominając o jamie brzusznej i posolić do smaku. Postawić w chłodnym miejscu (można w lodówce) na 3-4 godziny, a jeszcze lepiej na 8 godzin.
2) Po zamarynowaniu, na 30 minut przed przygotowaniem położyć rybę na roboczą powierzchnię i pozostawić do osiągnięcia temperatury pokojowej. Piekarnik rozgrzać do 180ᵒC. Karpia dokładnie wysuszyć papierowym ręcznikiem.
3) Na silnym ogniu rozgrzać patelnię dla ryby lub długie żaroodporne naczynie, które jest odporne na gwałtowne zmiany temperatur (wszystkie z wyjątkiem szklanych i ceramicznych), dodać olej roślinny dla smażenia i zarumienić karpia po obu stronach. Nie smażyć do gotowości, a jedynie szybko podrumienić powierzchnię.
4) Rybę przełożyć do żaroodpornego naczynia, a na patelnię, na której smażył się karp położyć cebulę. Ogień zmniejszyć do średniego, dodać masło, cukier i sól. Smażyć do miękkości cebuli.
5) Dodać przyprawy i smażyć, stale mieszając jeszcze jedną minutę.
6) Wlać piwo, dodać rodzynki i wszystko razem zagotować. Zdjąć z ognia.
7) Otrzymany sos wraz z cebulą i rodzynkami przelać na karpia. Równomiernie rozłożyć cebulę i rodzynki.
8) Naczynie z rybą wstawić do rozgrzanego piekarnika i piec do gotowości, polewając karpia od czasu do czasu sosem, w którym się piecze, 20-30 minut, w zależności od wielkości ryby.
9) Karpia po żydowsku wyjąć z piekarnika, przełożyć na talerz do serwowania i hojnie polać sosem wykładając razem z nim cebulę i rodzynki.
Karpia po żydowsku podawać od razu!
Smacznego!
Karp smażony ze słodko-kwaśną cebulą
15 grudnia 2016
Karp w słodko-kwaśnym sosie z czosnkiem
30 listopada 2018
Niemiecki świąteczny karp (niem. Karpfen Blau)
21 grudnia 2018
